2BALANCE: cognitive-motor dual-tasks in persons with unilateral vestibular dysfunction

Matthys Fien, 2022
Wanneer een persoon met een probleem ter hoogte van het evenwichtsorgaan (= vestibulaire stoornis) naar het ziekenhuis gaat, wordt vandaag voornamelijk de werking van het evenwichtsorgaan getest. Uit de praktijk en uit onderzoek blijkt echter dat deze personen vaak ook cognitieve symptomen hebben zoals problemen met het kortetermijngeheugen, concentratieverlies, extreme vermoeidheid, hoofdpijn en/of problemen met multitasking. In tegenstelling tot andere zintuigen worden bij evenwichtszin meerdere gebieden geactiveerd in het brein. Al deze gebieden staan tegelijk ook in voor verschillende cognitieve functies. Een vestibulaire stoornis zal in dit geval dus niet alleen zorgen voor gewijzigde vestibulaire projecties in het brein maar ook rechtstreeks eerder genoemde cognitieve klachten veroorzaken. Deze symptomen kunnen echter ook indirect verklaard worden door moeilijkheden bij het simultaan uitvoeren van een motorische (bv. wandelen) en cognitieve taak (bv. telefoneren). Hoewel unilaterale vestibulaire stoornissen vaker voorkomen in de klinische praktijk, heeft onderzoek zich tot nu toe vooral gericht op de uitvoering van enkeltaken in populaties met een bilaterale vestibulaire stoornis. Bovendien is het ook algemeen bekend dat personen met een chronisch unilaterale vestibulaire aandoeningen subtielere klachten vertonen. Een van de meest effectieve manieren om alle gevolgen van de vestibulaire stoornis te achterhalen en in kaart te brengen, is door het evenwichtssysteem te (over)belasten via het uitvoeren van dubbeltaken. Dubbeltaken (en vooral cognitief-motorische dubbeltaken) worden in het dagelijkse leven bijna continu uitgevoerd. Dit bevestigt nogmaals het belang van dubbeltaken tijdens de klinische beoordeling van zowel cognitieve als motorische stoornissen bij patiënten met unilaterale vestibulaire problemen, wat tot op heden nog niet gebeurt. Het doel van deze masterproef is dan ook om het cognitief-motorisch functioneren tijdens dubbeltaken bij patiënten met een chronisch unilaterale vestibulaire stoornis te vergelijken met de prestaties van gezonde personen. Acht patiënten en acht gezonde volwassenen, die matchen qua leeftijd, geslacht en opleidingsniveau, namen deel aan deze studie. Om zoveel mogelijk beïnvloedende factoren te vermijden, werden personen met neurologische, psychiatrische of musculoskeletale aandoeningen en/of kleurenblindheid geëxcludeerd. Daarnaast waren een maximale leeftijd van 70 jaar en een goede kennis van het Nederlands bijkomende voorwaarden voor deelname aan het onderzoek. Gehooronderzoeken, evenwichtsonderzoeken, visuele testen, cognitieve screeningstest en verschillende vragenlijsten werden afgenomen om na te gaan of de participanten voldeden aan de voorwaarden. Tijdens het 2BALANCE protocol voerde de deelnemer verschillende cognitieve taken uit in drie situaties, namelijk als enkeltaak, tijdens het balanceren op een krachtenplatform (statisch motorische dubbeltaak) en tijdens het wandelen over een drukgevoelige mat (dynamisch motorische dubbeltaak). De cognitieve testbatterij onderzocht specifiek visuospatieel geheugen, mentale rotatie, verwerkingssnelheid, werkgeheugen en executieve functie. In dit onderzoek werden zowel verminderde cognitieve prestaties (behalve voor werkgeheugen) als verminderde motorische prestaties vastgesteld bij de patiëntengroep. Deze verschillen waren echter enkel significant voor de dynamisch motorische prestaties en voor verwerkingssnelheid in een statische dubbeltaaksituatie. Opvallend waren de motorische prestatieverschillen tussen enkeltaakconditie en dubbeltaakconditie. Patiënten vertoonden over het algemeen een verbetering van de statisch motorische prestaties en een afname van de dynamische motorische prestaties in dubbeltaakconditie. Daarnaast vertoonden de cognitieve prestaties binnen de subdomeinen visuospatieel geheugen, verwerkingssnelheid en visueel werkgeheugen ook een afname in dubbeltaakconditie, terwijl het auditieve werkgeheugen en de auditieve responsinhibitie juist verbeterden. Het aantal deelnemers was echter onvoldoende om betrouwbare statistische conclusies te kunnen trekken waardoor deze resultaten niet veralgemeend kunnen worden naar de bredere populatie.

Promotor Laura Leyssens
Opleiding Logopedische en Audiologische Wetenschappen
Domein Audiologie
Kernwoorden 2BALANCE dubbeltaken cognitief-motorische interferentie unilateraal vestibulaire disfuncties