Fonologisch bewustzijn bij kinderen met een palatoschisis: een vergelijkend onderzoek

Allemeersch Fien, 2022
Een gespleten verhemelte (met of zonder een gespleten lip) kan een grote impact hebben op de ontwikkeling van kinderen. Zo kunnen kinderen moeite hebben om verstaanbaar te spreken, ook nadat een chirurg het gespleten verhemelte en de gespleten lip hersteld heeft (Kosowski et al., 2012). Het is nog niet helemaal duidelijk welke factoren een rol spelen bij deze hardnekkige spraakstoornissen, maar een minder goede ontwikkeling van het fonologisch bewustzijn kan hierin van belang zijn (Lancaster et al., 2021). Wanneer kinderen opgroeien, worden ze zich steeds meer bewust van de verschillende stukjes waaruit mondelinge taal is opgebouwd (Castles & Coltheart, 2004). Ze zijn hierbij ook in staat om deze taal te bewerken, los van de betekenis ervan (Stackhouse & Wells, 1997). Zo kunnen ze woorden bijvoorbeeld in verschillende stukken opdelen of bepaalde klanken weglaten. Dit is fonologisch bewustzijn. Het fonologisch bewustzijn bestaat uit drie verschillende niveaus (Burt et al., 1999; Melby-Lervåg et al., 2012). Het eenvoudigste niveau is het bewustzijn van de lettergrepen in een woord. Dit niveau wordt gevolgd door het bewustzijn van rijm en de eerste medeklinkers van een woord. Het moeilijkste niveau is het bewustzijn van de afzonderlijke klanken die voor een verschillende betekenis zorgen (Burt et al., 1999). Hoe ouder het kind wordt, hoe kleiner de delen van de taal worden waarvan het kind zich bewust is (Seymour, 2005). Naast de mogelijke rol in de spraakontwikkeling is fonologisch bewustzijn ook van belang om vlot te leren lezen en schrijven (Anthony et al., 2007). Het doel van ons onderzoek was een beter inzicht krijgen in het fonologisch bewustzijn van kinderen met een gespleten verhemelte (met of zonder een gespleten lip) tussen 6 en 12 jaar. Hiervoor werden twee taaltests afgenomen: de Proef Fonologisch Bewustzijn en de subtest “Fonologisch bewustzijn” uit de CELF-IV-NL. Alle kinderen met een gespleten verhemelte werden gematcht met een typisch ontwikkelende leeftijdsgenoot. Hierdoor was het mogelijk om de scores tussen beide groepen te vergelijken. Verrassend genoeg leken kinderen met een gespleten verhemelte op alle onderdelen van de tests en alle niveaus van het fonologisch bewustzijn even goed te scoren als hun leeftijdsgenoten. Enkel rijmopdrachten en het splitsen van woorden in lettergrepen leek net iets moeilijker voor kinderen met een gespleten verhemelte in vergelijking met kinderen zonder een gespleten verhemelte.

Promotor Kristiane Van Lierde
Opleiding Logopedische en Audiologische Wetenschappen
Domein Logopedie
Kernwoorden Fonologisch bewustzijn Palatoschisis