Zelfroosteren op verpleegafdelingen geriatrie: een mixed-method onderzoek naar verkenning van toekomstige uitdagingen en kansen

Boon Kaat, 2022
Achtergrond: Tegenwoordig ondervindt de gezondheidszorg diverse uitdagingen. Eén van de grote uitdagingen is het tekort aan zorgpersoneel. Er wordt verwacht dat dit tekort de komende jaren verder zal toenemen. Grotendeels als gevolg van de stijgende zorgvraag, door onder andere de vergrijzing. Hierdoor neemt het aandeel ouderen toe, wat resulteert in een hogere prevalentie van chronische en degeneratieve aandoeningen. Bovendien blijkt er een beperkte interesse te zijn van afgestudeerde verpleegkundigen om te werken op een geriatrische verpleegafdeling, terwijl juist daar de nood het hoogst is. Bovenstaande evoluties tonen aan dat het belangrijk is om goede werkomstandigheden te bieden, om nieuwe verpleegkundigen aan te trekken en het huidige personeel te behouden. Zelfroosteren is een methodiek, waarbij men deels of volledige controle heeft over het werkrooster. Dit zou mogelijks kunnen helpen om deze problemen (deels) te verhelpen. Doelstelling: Via dit mixed-method onderzoek wil men nagaan of zelfroosteren een geschikte methode is om toe te passen op de afdeling geriatrie, en zo welke stappen er nog ondernomen moeten worden alvorens dit te implementeren. Zo willen we volgende onderzoeksvragen beantwoorden: “Wat is de associatie tussen zelfroosteren en de werkattitudes: autonomie werkplanning, werktevredenheid en werk-familieconflict?’ en ‘Waarom is zelfroosteren wel of geen geschikte methode om toe te passen op de afdelingen geriatrie?’. Methodologie: voor het kwantitatieve onderzoek werden paired samples t-testen, enkelvoudige en meervoudige lineaire regressieanalyses uitgevoerd op gegevens van 94 participanten via het programma SPSS. Voor het kwalitatieve onderzoek werd er een focusgroep opgezet met zeven hoofdverpleegkundigen geriatrie, deze werd nadien geanalyseerd via het programma Nvivo. Resultaten en conclusie: Er is een statistisch significant verschil tussen het huidig en het ideale rooster met betrekking tot de werkattitudes autonomie: werkplanning, werk-familieconflict en werktevredenheid, in het voordeel van het ideale rooster. Daarnaast bleek uit de analyses dat aansluiting tussen het huidige en het ideale rooster een significante voorspeller is voor het verschil in autonomie. Uit de focusgroep met hoofdverpleegkundigen bleek dat zij unaniem van mening zijn dat de voordelen van zelfroosteren opwegen tegen de mogelijke nadelen. Alvorens men zelfroosteren zou implementeren, wil men eerst over volwaardige teams beschikken op de afdeling geriatrie. Daarnaast moet er volgens hen voldoende informatie verstrekt worden en moet er eerst goedkeuring zijn door het management en de human resource diensten. Tenslotte is ook het opstellen van duidelijke regels in samenwerking met team essentieel volgens enkele hoofdverpleegkundigen. Implicaties en toekomstig onderzoek: Vandaag de dag zijn is onderzoek naar zelfroosteren beperkt. Daarnaast tonen heel wat onderzoeken tegenstrijdige resultaten aan. Hedendaags is er veel personeelsverloop en/of een tekort aan personeel op de afdelingen geriatrie. Dit kan mogelijks een succesvolle implementatie van zelfroosteren belemmeren.

Promotor Jeroen Trybou
Opleiding Management en Beleid van de Gezondheidszorg