Invloed van onderzoekssetting op het gebruik van gestes bij jonge kinderen
Van Deursen Kim, Vander Haegen Lisa, 2023
Denk jij ook bij alles wat een baby doet: “oh zo schattig?” Eigenlijk zegt een baby daarbij veel meer dan we zouden denken. Ondanks dat baby’s rond de leeftijd van één jaar nog maar een paar woordjes produceren, kunnen ze met behulp van hun lichaam al enorm veel vertellen. Simpelweg worden dit “gestes” genoemd. Deze gestes verschijnen meestal rond een leeftijd van acht à negen maanden en kunnen verschillende functies hebben. Soms wil een baby uitdrukken dat die iets wil of niet wil. In die situaties zal het jonge kind een eerste type van gestes gebruiken, namelijk de gedragsregulerende gestes. Hierbij kan je denken aan een kind dat wijst of reikt naar een voorwerp om zo de boodschap te geven dat die dat wil. Ook een baby die gooit met speelgoed of bonst op de tafel wil waarschijnlijk een bepaalde behoefte uitdrukken. Een andere mogelijkheid is dat een kind het contact met een andere persoon wil opzoeken of behouden (=sociale interactie). Baby’s leren enorm veel uit één-op-één momenten met hun verzorger. Zo gaan ze bijvoorbeeld het gedrag van de ander imiteren, zodat hierop een nieuwe reactie kan gegeven worden. Ook wanneer ze een bepaald woord nog niet kennen, kunnen ze in de plaats de passende geste gebruiken. Denk hierbij maar aan “dag zwaaien” bij afscheid nemen of “klappen in de handjes” voor “goed zo’”. Vervolgens is er een laatste type gestes, namelijk die waarbij de baby de aandacht van de ouder wil richten op eenzelfde object of gebeurtenis (=gezamenlijke aandacht). Dit kan door dat voorwerp te tonen of te geven aan die persoon, maar soms gebeurt dat subtieler en zal de baby naar iets wijzen of kijken. Het is aan de ouder om deze communicatiepogingen te herkennen en daarop gepast te reageren. De vraag die hierbij gesteld wordt, is hoe gestes het beste in kaart kunnen gebracht worden. Is het voldoende om een kind gewoon te laten spelen met de verzorger zoals die altijd doet? Of moeten we de omgeving aanpassen en gebruik maken van bepaalde soorten speelgoed? Door beide vragen tegenover elkaar te zetten, worden twee onderzoeksopstellingen bekomen. Vervolgens zou het interessant zijn om te weten of er een verband bestaat tussen de ontwikkeling van de gestes en de taal. Is het effectief zo dat kinderen die meer gestes produceren ook al verder staan op vlak van hun taalontwikkeling? Om op deze vragen een antwoord te vinden, gingen de onderzoekers op zoek naar normaal ontwikkelende kinderen tussen 12 en 18 maanden. Bij deze kinderen werden er twee observaties uitgevoerd: één waarbij het kindje met het eigen speelgoed met de ouder speelde (i.e., vrij spel) en een andere waarbij het met de ouder speelde met speelgoed dat voorafgaand door de onderzoekers gekozen werd (i.e., semi-gestructureerde setting). Daarnaast werd een taaltest en een oudervragenlijst afgenomen om het taalniveau van het kind in kaart te brengen. Er werden video-opnames gemaakt, zodat de onderzoekers deze nadien konden analyseren. Er namen in totaal 28 kinderen deel. Bij hen was geen vermoeden van een motorische, cognitieve, auditieve of andere ontwikkelingsstoornis. Uit de resultaten van het onderzoek kon besloten worden dat de setting wel degelijk een effect had op het aantal gestes dat baby’s maakten. Er werden namelijk meer gestes geproduceerd in de semi-gestructureerde setting. Verder werd er een verband gevonden tussen het aantal gestes en het taalniveau. Dit betekent dus dat het observeren van het aantal gestes een voorspeller zou kunnen zijn van het latere taalniveau van het kind. Deze bevindingen zouden interessant kunnen zijn om vroegtijdige taalproblemen bij kinderen te detecteren. Vervolgens kunnen deze vaststellingen helpen bij het uitwerken van een geschikte onderzoeksomgeving om gestes uit te lokken. De gestes die baby's maken, zijn dus zo veel meer dan enkel schattig. Ze zouden wel eens een goed hulpmiddel kunnen zijn om eventuele toekomstige taalproblemen bij jonge kinderen te voorspellen en te behandelen. Deze bevindingen nodigen ongetwijfeld uit om gestes verder te onderzoeken, aangezien op die manier een beter inzicht verkregen wordt in de bijzondere wereld van jonge kinderen.
Promotor | Kim Bettens |
Opleiding | Logopedische en Audiologische Wetenschappen |
Domein | Logopedie |
Kernwoorden | taalontwikkeling gestes jonge kinderen onderzoeksomgeving |