Relatie tussen opleidingsniveau en patiëntenparticipatie in veilige zorg in de huisartspraktijk: een cross-sectionele studie in Vlaanderen

Van Eetvelde Paulien, Verdoodt Laura, 2022
In de huisartsenpraktijk komen veiligheidsincidenten regelmatig voor. Veiligheidsincidenten kunnen onder meer een laattijdige diagnose of een verkeerd medicatievoorschrift zijn. Kwetsbare sociale groepen zouden in de gezondheidszorg meer ongelijkheden ondervinden. Zo zouden personen met een lagere sociaaleconomische status meer veiligheidsincidenten ervaren. Om ongelijkheden en veiligheidsincidenten te verminderen, kunnen patiënten deelnemen aan hun zorg. Steeds meer wordt het betrekken van patiënten gezien als een belangrijk element ter bevordering van kwaliteit en veiligheid. Meestal wordt ervan uitgegaan dat alle patiënten hierin een rol kunnen en willen spelen. Tot op heden werd minimaal onderzoek gevoerd hoe patiëntkenmerken, zoals opleidingsniveau, hierop een invloed kunnen hebben. Deze onderzoeken vonden bovendien enkel in de ziekenhuisomgeving plaats, echter vormt de huisartspraktijk een belangrijk onderdeel van de gezondheidszorg. Huisartsen zijn namelijk het eerste aanspreekpunt voor patiënten. In deze masterproef werd onderzocht hoe de patiënt zijn/haar eigen rol in patiëntveiligheid in de huisartspraktijk ziet. Het doel van deze studie was nagaan of opleidingsniveau een invloed had op hoe patiënten hun (1) capaciteit (2) wil en (3) rol als patiënt zien om bij te dragen aan veilige zorg bij de huisarts. Een online vragenlijst werd door vier onderzoekers deur aan deur afgenomen van februari tot en met maart 2023 in Aalst en Gent. De straten en huisnummers werden op een willekeurige manier bepaald. In totaal vulden 421 mensen de vragenlijst in. In ons onderzoek werd opleidingsniveau opgedeeld in laag- (geen of lager onderwijs voltooid), midden- (secundair onderwijs voltooid) en hooggeschoolden (hogeschool of universiteit voltooid). Uit de resultaten blijkt dat (1) Hooggeschoolde deelnemers 1,64 keer meer kans hadden om te denken dat men de capaciteiten bezit om bij te dragen aan veilige huisartszorg ten opzichte van middengeschoolden, (2) Opleidingsniveau bij de deelnemers in ons onderzoek geen invloed had op de wil om bij te dragen aan veilige zorg en (3) Middengeschoolde deelnemers 1,96 keer meer kans hadden op het vinden dat bijdragen aan veilige huisartszorg een taak van de patiënt is, in vergelijking met hooggeschoolden. Er werden geen verschillen gevonden tussen laag- en hooggeschoolde en tussen laag- en middengeschoolde deelnemers. De resultaten werden gecorrigeerd voor inkomen, werkstatus, geslacht en leeftijd. Patiënten die deelnemen aan hun eigen zorg, zouden hun veiligheid kunnen verbeteren. Onze studie toont aan dat 90% van de bevraagde personen wil bijdragen aan veilige huisartszorg. Zowel huisartsen als de overheid kunnen aangepaste acties ondernemen om alle patiënten in de toekomst te betrekken bij veilige huisartszorg. Van belang is dat de kennis en vaardigheden van middengeschoolden uitgebreid worden om te kunnen bijdragen aan veilige zorg. Ongelijkheden in de zorg zouden hierdoor verminderd kunnen worden.

Promotor Sara Willems
Opleiding Management en Beleid van de Gezondheidszorg
Kernwoorden patiëntveiligheid Patiëntenparticipatie Huisartsgeneeskunde Socio-economische status Opleidingsniveau